Historia


 

Pierwsza wzmianka o Babicach pochodzi z 1314 roku i dotyczy utworzenia tu sołtysostwa, w którym książę Mieszko Cieszyński ustanowił sołtysem niejakiego Piotra Stossa. Równocześnie ustalił mu czas "wolnizny", to znaczy zwolnił go od płacenia danin i innych płatności. Nazwisko Stossów w Babicach przewija się również i w późniejszych dokumentach.

 

Następnie wieś była własnością książąt oświęcimskich, a od 1457 roku aż do czasu rozbiorów należała do królów polskich, czyli była tzw. wsią królewską. Według lustracji starostwa oświęcimskiego, które miało miejsce w 1508 roku, Babice pełniły rolę służebną wobec siedziby tegoż księstwa czyli zamku w Oświęcimiu. Z dokumentu tego wynika, że do obowiązków mieszkańców wsi należało m.in. utrzymanie porządku w obrębie twierdzy, wywożenie wszelkich nieczystości a dodatkowo uprawa warzyw (m.in. kapusty) w miejscowym folwarku. Ponadto babiczanie mieli pomagać w pracach przy stawach rybnych starostwa.

 

Z XVI w. pochodzi wzmianka, że most na Wiśle w Babicach był ważnym traktem handlowym łączącym Kraków ze Śląskiem. Po rozbiorach, pod koniec XVIII w., rola tej drogi jeszcze wzrosła, ponieważ Babice stały się granicznym punktem między Austrią (Galicją) a Prusami. Granica w tym rejonie biegła właśnie wzdłuż Wisły i Przemszy. To właśnie tu rozwidlały się ważne trakty kupieckie: oświęcimski na Śląsk Pruski przez Gorzów i Chełmek oraz babicki w kierunku Krakowa. Dlatego władze austriackie zorganizowały tu komorę celną, która po wybudowaniu dworca kolejowego w Brzezince, została tam przeniesiona w drugiej połowie XIX wieku.

 

Do 1792 r. wieś, podobnie jak pozostałe dobra, należała do ostatniego starosty oświęcimskiego Piotra Małachowskiego, od którego dzierżawił je Tomasz z Brzezia-Rusocki herbu Zadora. W 1803 roku na publicznej licytacji zorganizowanej przez władze austriackie nowym właścicielem został hrabia Wincenty Bobrowski herbu Jastrzębiec, właściciel Poręby Wielkiej i Grojca. Wkrótce nowy właściciel odsprzedał je Kajetanowi Rusockiemu. Po nim majątek wraz z Broszkowicami odziedziczyła córka Leokadia, wydana za Mikołaja Dębskiego herbu Godziemba, właściciela majątku w Oświęcimiu. Po zniesieniu pańszczyzny w 1848 roku spadkobiercy Leokadii Dębskiej zaczęli swoje dobra rozprzedawać swoim dzierżawcom i chłopom.

 

1 października 1939 roku, w miesiąc po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę, w Babicach odbyło się tajne zebranie kilku oficerów Wojska Polskiego w celu utworzenia konspiracyjnej organizacji bojowej pod nazwą Związku Walki Zbrojnej (późniejszej AK). Uczestniczyli w nim: rotmistrz Stanisław Krepa ("Trojacki"), Mieczysław Jonkisz ("Mietek"), Stanisław Matuszczyk i porucznik Jan Wawrzyczek ("Marusza", "Danuta"). W kwietniu 1941 roku okupant wysiedlił ludność polską z Babic, dokonując rozbiórki części zagród. W pozostałych zaś zamieszkały rodziny Niemców zatrudnionych przy budowie zakładów chemicznych (I.G. Farbenindustrie) w Dworach. Na terenie wsi utworzono duże gospodarstwo rolne, zwane "majątkiem dworskim". Jego budynki gospodarcze zbudowali więźniowie obozu KL Auschwitz z materiałów pochodzących ze wspomnianej rozbiórki domów. W miejscowej szkole (obecnie mieści się tu przedszkole) w marcu 1943 roku Niemcy założyli podobóz dla więźniów pod nazwą "Wirtschaftshof Babitz". W skład obozu wchodziły również takie budynki jak: stajnia, obora, stodoła, zlewnia mleka, magazyny, barak gospodarczy i umywalnia. Podobóz otoczony był drutami kolczastymi i zajmował cały teren w widłach utworzonych przez drogę wiejską i linię kolejową.

Więźniowie (w liczbie ok. l60) byli zatrudniani przy obsłudze koni, w pracach polowych, ziemnych, budowie dróg itp., zaś więźniarki (około 180) przy obrządku bydła, kompostowaniu, nawożeniu jak również innych pracach polowych. Niejednokrotnie zdarzało się wykorzystywanie kobiet jako siły pociągowej w czasie orki.

 

Likwidacja podobozu w Babicach nastąpiła na kilka dni przed wkroczeniem wojsk radzieckich. 17 stycznia 1945 roku więźniów podobozu wraz z więźniami obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu ewakuowano do Wodzisławia Śląskiego i w głąb Rzeszy.

 

W artykule wykorzystano m.in. materiały zawarte w opracowaniu J. Zinkow "Oświęcim i okolice"

 

 

Bronisław Jania

Źródło: Oświęcimska Gmina, nr 4 (25), sierpień-wrzesień 2001.